DZIEJE STARYCH CYWILIZACJI
Dzieje starych wschodnich cywilizacji świadczą jednak najlepiej o tym, jaką długą drogę przebyły niektóre materiały dekoracyjne. Najsłynniejszym przykładem jest chyba fakt znalezienia w prahistorycznych europejskich cmentarzyskach muszli kauri, występujących w Oceanie Indyjskim. Amerykańscy Indianie z dzisiejszej Arizony i Nowego Meksyku najpierw sprowadzali obsydian z terenu Parku Yellowstone, koral z wybrzeża Oceanu Spokojnego, a później z Japonii, turkusy pod koniec wieku XIX przywieźli kupcy z Iranu. Jest to tylko jeden z wielu niezliczonych przykładów. Wymienimy jeszcze tylko chiński eksport jedwabiu, który gdzieś od HI wieku przed naszą erą obejmował cały basen Morza Śródziemnego.